Funkcje i metody badań socjologii pracy
Wartość poznawcza wywiadu uzależniona jest jednak od przygotowania wywiadu, przebiegu i interpretacji uzyskanych odpowiedzi.
Do podstawowych uchybień popełnianych przy przeprowadzaniu wywiadów zalicza się:
-
błędy sytuacyjne wynikające z niewłaściwego doboru miejsca, czasu i sposobu prowadzenia wywiadu
-
błędy o podłożu psychologicznym, sprowadzające się do niekorzystnego oddziaływania prowadzącego wywiad na respondenta, powodujące skrępowanie odpowiadające w udzielaniu informacji
-
błędy o podłożu socjologicznym, wyniakające z tzw. rozbieżności ról społecznych prowadzącego wywiad i respondenta
-
błędy w zorganizowaniu wywiadu, niejasność i niekonkretność stawianych pytań, operowanie stereotypami, deformowanie wypowiedzi respondenta
Ankieta - jest swoistą, sformalizowaną, pisemną formą wywiadu. Od wywiadu ankietę różni tylko to, że odpowiedzi na postawione pytania badany rejestruje. Ankieta należy współcześnie do najczęściej używanych i nadużywanych technik badawczych. Zaletą ankiet jest szybkie tempo gromadzenia danych, możliwość zebrana danych niedostępnych innymi technikami oraz zapewnienie anonimowości respondentom. Słabą stroną badań ankietowych jest to, że w każdej zbiorowości istnieje spory odsetek osób nie będących w stanie należycie wypełnić ankiety, przy czym im ankieta jest trudniejsza, tym odsetek ten wzrasta. Przy badaniu procesów pracy kwestionariusz ankiety siłą rzeczy jest złożony. W takiej sytuacji lepiej prowadzić badania za pomocą wywiadu z kwestionariuszem. Ważne jest bowiem, kto wypełnia kwestionariusz, gdyż nawet ludzie z wyższym wykształceniem mają trudności z pisemnym formułowaniem swoich myśli. Ponadto pytania jednoznaczne w opinii autorów mogą wywoływać różne skojarzenia i odmienne interpretacje, a więc różne odpowiedzi. Wreszcie ankieta pozwala stwierdzić, co respondent mówi, ale nie pozwala określić, jak to mówi. W ankiecie, w porównaniu z wywiadem, mniejsza jest możliwość oceny prawidłowości wypowiedzi respondenta. W sumie ankietę można uznać za technikę popularną, ale mało rzetelną i nie nadającą się do pogłębionych analiz.
Warto także zwrócić uwagę na to, że wszystkie próby oceny procesu pracy tylko na podstawie wypowiedzi pracowników uzyskanych zarówno z ankiet, jak i z wywiadów wymagają wnikliwego i krytycznego badania, a wnioski, jakie staramy się wysunąć z wywiadów i ankiet, powinny być formułowane z uwzględnieniem całokształtu uwarunkować wypowiedzi.
Wywiad i ankieta są metodami pozwalającymi na odzwierciedlenie obiektywnych stanów społecznych w sposób subiektywny.